Rainbow Washing
Cứ đến tháng 6 thì mọi thứ đều cầu vồng, nhưng chuyện này thực sự có mang lại lợi ích cho cộng đồng LGBT không? Bạn có biết là chỉ tính riêng năm 2019, những người trưởng thành nắm giữ LGBT plus nắm giữ sức mua tổng hợp là 3,7 nghìn tỉ đô la. Tháng tự hào, hãy dừng yêu cầu người LGBT plus làm việc miễn phí hoặc với giá rẻ nhân danh ủng hộ cộng đồng.
Mai Nguyễn: Chào mừng các bạn đã quay trở lại với Bít Tất, mình là Mai Nguyễn – editor tại Vietcetera và đồng hành cùng với mình hôm nay là..
Kỳ Nam: Chào các bạn, mình là Tạ Quốc Kỳ Nam, hiện đang làm công việc sáng tạo tại Vietcetera.
Mai Nguyễn: Và nhân dịp tháng tự hào mà khi nào đi đâu mình cũng thấy cầu vồng thì chủ đề của tập hôm nay sẽ là Rainbow Washing. Nếu các bạn để ý á, thì 11 tháng trong năm combo gà nước và burger thì chỉ có 90 ngàn thôi nhưng đột nhiên cứ tới tháng 6 sẽ mừng tháng tự hào với combo 190 ngàn, vẫn chỉ bao gồm gà nước burger nhưng có thêm vỏ hộp cờ lục sắc hay là 11 tháng trong năm, avatar của các nhãn hang cũng rất là bình thường những mà tới tháng 6 là tự nhiên sẽ đổi avatar cầu vòng nhưng mà thật ra là cộng đồng LGBT kêu lại gần như không được hưởng thêm lợi ích gì thì đó chính là Rainbow Washing.
Kỳ Nam: Rainbow Washing là một thuật ngữ mô tả việc các doanh nghiệp kết hợp phong trào LGBT plus với các hoạt động marketing với sản phẩm của mình. Động thái này cũng giúp họ tiếp thị bản thân là thân thiện với cộng đồng LGBT nhằm thu hút nhóm người tiêu dùng thuộc cộng đồng này hoặc ủng hộ cộng đồng này. Thì nhiều năm trước đây, việc công khai ủng hộ người đồng tính thì còn được xem là một nước đi mạo hiểm về mặt thương mại nên cũng dễ hiểu khi mà cộng đồng rất đón chào và hỗ trợ những thiện ý để đôi bên cùng có lợi. Nhưng hiện tại khi việc này đã chứng minh là sẽ đem lại lợi nhuận khổng lồ cho các doanh nghiệp, thì không có lý do gì để doanh nghiệp cắt giảm chi phí khi làm việc với cộng đồng LGBT và lại còn là trên danh nghĩa là ủng hộ LGBT nữa. Thì là một người đã từng làm trong ngành quảng cáo thì có một câu chuyện là vào tháng tự hào, Nam được một nhãn hàng mời mình tham gia dự án trên tinh thần là ủng hộ miễn phí, thì khi mà Nam hỏi là bên cạnh việc cái sản phẩm này được thay cái nhãn là nhãn cầu vồng thì nhãn hàng có đem lại cái lợi ích gì cho cộng đồng hay không thì người đại diện không trả lời được thì Nam nghĩ đó là một cái điển hình cho chuyện là Rainbow Washing và hỏi là Nam có góp ý gì thì Nam mới nói là Nam sẵn sàng hợp tác cùng nhãn hàng mình để đưa thông điệp tốt đẹp này tới cộng đồng. Tuy nhiên, Nam vẫn cần được trả tiền như bình thường và ngoài ra thì phần lợi nhuận thu được từ chiến dịch nên được ủng hộ cho một số tổ chức đang rất cần quỹ. Thì sau đó Nam có đưa ra một số danh sách những nơi có thể cùng hợp tác với nhãn hàng trên tinh thần để đôi bên cùng có lợi.
Mai Nguyễn: Ừm..
Kỳ Nam: Thật ra thì hồi xưa khi mà cái phong trào về LGBT rất cần có đội nhận diện là visibility thì mọi sự ủng hộ đều là điều tích cực, nhưng mà ở giai đoạn này thì mình đã vượt qua cái giai đoạn cần cái sự nhận diện rồi và mình cần những hành động thiết thực hơn và đó là lúc mà các doanh nghiệp, cộng đồng LGBT cần phải có sự trao đổi nói chuyện với nhau để biết được mong muốn của đôi bên là gì thì để tránh được Rainbow Washing.
Mai Nguyễn: ồ.. mà Mai để ý là các nhãn hàng thường sẽ chỉ dừng lại ở cái việc mà nó gọi là raise awareness á là giúp mọi người biết được chuyện này đang như thế nào tại vì cái việc mà thực sự ủng hộ và thực sự có một cái hành động cụ thể thì nó có vẻ là yêu cầu nhiều quá cho nên các nhãn hàng đôi khi bỏ qua á, thì nếu các bạn để ý thì Rainbow Washing nó cũng giống như là Green Washing là việc mà các thương hiệu sử dụng việc bảo vệ môi trường là một hình thức tiếp thị nhưng mà lại không cam kết toàn diện các quy chuẩn nghiêm ngặt của việc bảo vệ môi trường hay là Black Washing là kiểu thay nhân vật da trắng thành da đen để ủng hộ cộng đồng người da đen dù không thực sự tạo ra cái thay đổi lớn nào.
Nhưng mà phải có cái lý do rất là cụ thể các nhãn hàng mới vẫn tiếp tục làm như vậy suốt bao năm qua thì..ờ tất nhiên là vấn đề lợi nhuận rồi. Có một cái thuật ngữ gọi là Pink Money á là tiền hồng là số tiền mà các nhãn hàng kiếm được từ cộng đồng LGBT plus thì nó rất là lớn, theo fox là năm 2019 những người trưởng thành LGBT plus nắm giữ sức mua tổng hợp 3,7 nghìn tỉ đô la mà chỉ trong năm 2019 thôi là mình biết là cái lợi nhuận đến từ cái việc này từ các nhãn hàng nó khủng khiếp đến như thế nào và năm 2017 thì báo marketing magazine cũng cho biết là hầu như 70% người đồng tính thừa nhận là họ bị ảnh hưởng tích cực bởi những cái quảng cáo mà chứa hình ảnh đồng tính nam và đồng tính nữ. Ờ.. thì điều đó có nghĩa là để doanh nghiệp thu được lợi nhuận cao thì họ phải luôn luôn tỏ ra ủng hộ cộng đồng mà đó là tỏ ra thôi, mà còn họ thực sự họ thực hiện như thế nào trong việc ủng hộ cộng đồng thì đôi khi nó cũng là một cái chuyện mà trong vùng xám.
Kỳ Nam: Nhưng dĩ nhiên là chúng ta vẫn nên có thấy tự hào bởi vì pride month diễn ra suốt tháng 6 để nhắc nhớ về cuộc bạo động tại quán rượu Stonewall ở làng Greenwich, Manhattan, thành phố New York, Mỹ vào ngày 28 tháng 6 năm 1969 thì cuộc bạo động Stonewall chính là chất xúc tác cho các phong trào đấu tranh đòi quyền lợi của người đồng tính ở Hoa Kỳ và trên thế giới, Nhiều người bảo rằng là tháng tự hào khiến cộng đồng LGBT trở nên bất thường nhưng cần phải hiểu thế nào là bình thường bởi vì ở các quốc gia hồi giáo vẫn xem đồng tính luyến ái là một tội nghiêm trọng và có thể bị tử hình.
Mai Nguyễn: À một số quốc gia như là Pakistan, Sudan, các tiểu vương quốc Ả Rập thống nhất, Yemen hay một số vùng của Nagelia và Somalia á thì đồng tính vẫn được xem là tội thì đối với họ cái chuyện này vẫn rất là nghiêm trọng cho nên là mỗi lần đến tháng tự hào á thì Mai vẫn hay đọc được những cái post là ừm tại sao cứ phải có cái tháng tự hào á điều này có phải khiến cộng đồng LGBT plus trở nên bất bình thường không ớ, ừm cho nên là Mai nghĩ là khi mà mình biết được là ở một số quốc gia cái chuyện này vẫn là một cái chuyện mà nó chưa đượ bình thường á thì mình vẫn luôn luôn cần một cái tháng để mình tự hào
Kỳ Nam: Ngày này nó không chỉ mang ý nghĩa hội hè, vui chơi giải trí mà nó còn nhắc nhớ một sự kiện lịch sử và cho thấy cái tiến trình đấu tranh cho quyền lợi của cộng đồng thiểu số vẫn còn là một cái gì đó rất là nhức nhối. Và với tư cách là một người thuộc cộng đồng thì hồi bé việc xung quanh mình đều là những cái ví dụ xấu về người đồng tính thì mình biết được rằng có một cái tháng dành riêng cho những người đồng tính với những hoạt động rất là nhân văn, vui vẻ và những con người có ảnh hưởng tích cực đến cộng đồng nó như là một cái ngọn hải đăng trong bóng tối vậy để giúp mình phấn đấu và giúp mình cảm thấy mình không cô đơn, tạo cho mình cái sự tự hào thật sự đến từ bên trong mình. Do đó, tháng này là một tháng quan trọng và chúng ta cần phải tận hưởng nó và cũng như là dùng nó là một cái cớ để khởi đầu cho những cuộc nói chuyện quan trọng hơn.
Mai Nguyễn: Vậy thì anh em nghĩ là tháng cầu vồng á mình nên làm cái gì hơn là chỉ có cái việc mà vỏ hộp cờ lục sắc và tăng giá burger lên 190 ngàn.
Kỳ Nam: Um.. không chỉ burger đâu mà hầu hết các sản phẩm có dán nhãn tự hào đều có giá khá là cao… ừm ( Mai nguyễn).. giày dép, quần áo, nước rửa tay, đồ ăn thức uống, mỹ phẩm, rất là nhiều các loại hình tất cả các ngành nghề đều có thể hưởng lợi từ việc dán nhãn cầu vồng nhưng mà cộng động cũng rất cần có sự chung tay và giúp ích của các nhãn hàng mà nói thiết thực hơn.
Mai Nguyễn: Anh Nam nghĩ là thiết thực là nó sẽ như thế nào?
Kỳ Nam: Việc đầu tiên là ngừng yêu cầu người đồng tính làm việc miễn phí hoặc giảm giá chiết khấu trong tháng tự hào, bởi vì chuyện đó nó rất là vô lý bởi vì chúng ta đang cần quyền bình đẳng đúng không, chúng ta sẽ không bắt phụ nữ phải làm việc miễn phí trong ngày 8 tháng 3, chúng ta cũng không bắt nhà giáo phải giảm giá đi dạy trong ngày 20 tháng 11 thì thật sự là bất bình đẳng khi bắt người đồng tính, người chuyển giới, người lưỡng giới phải giảm giá công việc của họ nhất là việc họ công khai về giới tính của mình đôi khi tạo sự bất lợi trong việc họ đi làm.. Bất lợi là như thế nào hả anh? ( Mai Nguyễn).. Rồi, có khá là nhiều bạn không dám công khai mình là người đồng tính trong những cái môi trường làm việc quá là toxic hoặc là những nơi có sự kì thị diễn ra thì họ luôn thu mình lại, các bạn chuyển giới đi xin việc cũng khá là khó khan và ngoài ra thì các đơn vị đang muốn đồng hành cùng người đồng tính thì hãy ủng hộ trực tiếp cho những tổ chức đang thực hiện về quyền cho người đồng tính, trích những cái lợi nhuận của mình và những cái phản lợi nhuận đó Nam nghĩ là rất là khủng lồ thì chỉ cần một cái phần trăm rất bé trong đó cũng có thể giúp cho một số dự án có thể vận hành một cách trôi chảy hơn nhiều và đem lại rất là nhiều sự ảnh hưởng tích cực cho cộng đồng.
Không chỉ trong tháng cầu vồng ở một cái góc nhìn rộng hơn thì chúng ta nên tạo thêm nhiều điều kiện việc làm cho các bạn của cộng đồng này. Chẳng hạn nha, Nam biết có một số công ty họ có một cái quy định trong việc tuyển dụng là luôn luôn phải giữ một cái mức phần trăm cao nào đó dành cho những cái người nhân viên đồng tính luyến ái thuộc cộng đồng LGBT thì trước mắt nó tạo được một số cái điều kiện để LGBT có thêm cái yếu tố điểm cộng trong khi đi tìm kiếm việc làm trong cái thời buổi mà cái giới tính của bạn có thể cản trở bạn đi xin việc thì đây là một điều tốt. Dĩ nhiên Nam nghĩ là đi kèm với cái chuyện này nó cũng có một số cái vấn đề tìm ẩn ví dụ như là Performative activism tức là dung cái chuyện đó để đánh bóng tên tuổi cho doanh nghiệp thôi nhưng mà chúng ta tạm thời khoan nói tới khía cạnh tiêu cực đó mà hãy nhìn về cái mặt tích cực đó là đã có một số doanh nghiệp bắt đầu có những cái hành động cực kì cụ thể để giúp cho cộng đồng người đồng tính thì thật ra cũng như bất kỳ một cái ngày lễ kỉ niệm nào thôi Mai à thì nó luôn luôn có sự thương mai hóa đi kèm. Tháng tự hào cũng không ngoại lệ nhưng mà đây không phải là dịp để mình tiêu thụ ồ ạt hơn cái nhu cầu những cái sản phẩm dán nhãn cầu vòng mà nó là dịp để chúng ta trò chuyện về những vấn đề của cộng đồng, mình tìm hiểu được cái lịch sử đấu tranh để hiểu rằng tại sao nên kỉ niệm tháng Pride, cái chuyện tìm hiểu này nó vừa vui, nó không mất nhiều thời gian của chúng ta nhưng mà nó giải quyết được khá nhiều những cái tranh cãi gây nên là có hay không có tháng tự hào hoặc đơn giản hơn thì nó là một ngày vui, mình vui theo cách nào thì tùy mình chọn thôi.
Mai Nguyễn: Ò nãy giờ mình chỉ nói đến chuyện của doanh nghiệp thôi nhưng mà Mai nghĩ điều quan trọng hơn vẫn là kiểu tự cá nhân ớ, như là với cá nhân của những người thuộc cộng đồng á thì không biết là ở trong tháng này mọi người nên làm gì ha Nam?
Kỳ Nam: Thì Mai à, với cá nhân chúng ta có thể gầy dựng sự tự hào từ bên trong bản thân của mỗi người mà không cần phải tới đúng tháng mới cúng cỗ hoặc là mình phải mua một cái món hàng nào đó thì mới cảm thấy tự hào thì thật khó để kêu gọi người ta tự hào suông nếu tự bản than của mình chưa có nền tảng để xây dựng những cảm xúc đó thì hãy bắt đầu bằng việc tìm hiểu xem tháng tự hào là gì? Xem phim ảnh tài liệu nè, chương trình giải trí, các sách truyện về nguồn gốc của Pride thì khi mình hiểu và trân trọng bản thân, mình hiểu về giới tính và xu hướng tính dục của mình thì tự khắc mình sẽ thấy vui khi thấy cờ cầu vòng xuất hiện ngày một nhiều trên bản đồ thế giới, dù lá cờ này đang được tung bay rực rỡ hay khép mình ý nhị ở những ngóc ngách hiu nhiềm trong cuộc sống.
Mai Nguyễn: Mà nói chung là từ câu chuyện của cá nhân đến câu chuyện của công đồng thì tháng tự hào là một cái dịp để chúng ta tôn vinh nhưng mà chúng ta nên biết là thực ra mỗi tháng nó đều là tháng tự hào cả. Rainbow Washing chỉ là một cái câu chuyện nhỏ cho một bức tranh lớn là tất cả mọi người đều có cái awareness về LGBT plus rồi nhưng mà bây giờ bước tiếp theo nên là cái gì, nên làm một cái hành động cụ thể hơn là chỉ raise awareness thôi.
Mai Nguyễn: Cảm ơn mọi người đã lắng nghe tập Bít Tất lần này! Nếu có ý kiến hoặc gửi chủ đề cho tụi mình hãy email về BítTấ[email protected]. Hẹn gặp các bạn ở những tập Bít Tất sau.